برای راویان کرونا که اغلب فراموش می شوند! - بازی های اندروید

خبرنگاران و عکاسان که از اولین روزهای شیوع این ویروس کوچک جهانگرد در کشور و در شرایطی که اغلب مشاغل به صورت جدی خانه نشین شده بودند، با حضور در بیمارستان ها و مراکز درمانی و در کنار مدافعان سلامت، تلاش کردند تا همه چیز را با چشم ببینند و با گوش بشنوند و روایتشان درست ترین باشد. ضمن آنکه هم در عرصه جهانی و هم در حیطه ملی، تعدادی از اهالی رسانه نیز به بیماری ناشی از این ویروس مبتلا و سختی هایش را متحمل شدند. متاسفانه برخی از آنان نیز جان خود را به همین دلیل از دست دادند.

خبرنگار بخش رسانه خبرنگاران در گفت وگو با تنی چند از این افراد، به روایت تلاش های اهالی رسانه و تجارب خبری در روزگار کرونا پرداخته است.

خبرنگاران؛ قشر همیشه در صحنه حاضر

مهدی بختیاری، مدیر اخبار خبرگزاری تسنیم با اعتقاد بر اینکه کرونا تمام مشاغل و حرفه های جهان را تحت تاثیر قرار داده است، درباره فعالیت خبرنگاران در این مدت، می گوید: خبرنگاران قشری هستند که همیشه در صحنه حضور دارند و در مدت شیوع ویروس کرونا و حتی در اوج بحران نیز در کنار پرستاران حضور داشتند و در حوزه های تصویر و خبر، آن هم به صورت داوطلبانه فعالیت می کردند.

او همچنین درباره اینکه چرا اغلب، فعالیت های رسانه ها از چشم جامعه پنهان می ماند، اظهار می کند: آدم های رسانه ای معمولا بازتاب دهنده اتفاقات دیگر هستند و بسیار کم پیش می آید که کار خودشان را نشان دهند. به همین خاطر هم اغلب حضور و فعالیتشان دیده نمی گردد؛ به عنوان مثال در ماه های اخیر در کل جهان و حتی شرکت های تجاری بزرگ جهان تعدیل نیرو وجود داشت که رسانه ها نیز از چنین جریانی مستثنی نبودند، اما خبر تعدیل نیرو در یک شرکت تجاری بیشتر به گوش مردم رسید تا تعدیل نیرو در یک رسانه.

آیا باید زحمات خبرنگاران از سوی جامعه دیده گردد؟

شهریار شمس، دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران تهران نیز در عین حال با اعتقاد بر اینکه روزنامه نگاران در این مدت وظیفه خودشان را انجام داده اند، یادآور می گردد: دکتر نمکدوست (استاد علوم ارتباطات) مثال زیبایی دارند که می گویند روزنامه نگار همانند مغز جامعه می ماند. تمام اندام های حسی توسط مغز کنترل می گردد، اما در علم پزشکی مغز بی حس ترین جای بدن محسوب می گردد. در این مدت نیز روزنامه نگار تمام وظایف خود را به درستی انجام داده است؛ به عنوان مثال اینکه در طول تاریخ برای اولین بار مردم در روز سیزده به در بیرون از منزل نرفتند، محصول اطلاع رسانی همکاران ما بود.

او ادامه می دهد: اما اینکه بگوییم زحمات اهالی رسانه دیده نشده است، این سوال را مطرح می کند که آیا اصلا باید این زحمات توسط جامعه دیده گردد؟ ما وظیفه ای داریم که آن را انجام می دهیم و به انجام آن نیز افتخار می کنیم و انتظاری هم از جامعه وجود ندارد که از روزنامه نگاران تقدیر کنند. من باور دارم که روزنامه نگاران و خبرنگاران در روزهای کرونایی عملکرد خوبی داشتند و تاثیرات زحمات آنها را نیز می توان به خوبی متوجه شد.

این روزنامه نگار با بیان اینکه حتی انجام وظیفه کادر درمانی نیز توسط اهالی رسانه به گوش جامعه رسانده می گردد، اظهار می کند: باید این موضوع را بپذیریم که شغلی را انتخاب کرده ایم که کارمان اطلاع رسانی است، اما خودمان دیده نمی شویم. در بحث های صنفی نیز رسانه ها بیشتر حمایت را از اصناف مختلف می کنند، اما وقتی نوبت به صنف روزنامه نگاران می رسد خودمان خیلی نمی توانیم از خودمان دفاع کنیم. چون انگار این موضوع را بخشی از طبیعت صنف خودمان می دانیم.

سردبیر روزنامه همشهری همچنین درباره تعدیل نیروهای برخی از روزنامه ها در ماه های اخیر، بیان می کند: چرا ما باید در شرایط مالی نامناسب قید روزنامه نگاران و خبرنگارانی که نقطه قوت رسانه ها هستند را بزنیم؟ مگر اصلا رسانه بدون روزنامه نگار معنی دارد؟ اما این اتفاقات به این خاطر رخ می دهند که رسانه های ما زاده یارانه هستند. برخی روزنامه چاپ می کنند که یارانه بگیرند و نه اینکه مشتری را جذب کنند، بنابراین وقتی می خواهد هزینه را کم کند نقطه قوت خود را می زند.

دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران تهران ادامه می دهد: اگر این چرخه ادامه پیدا کند، طبیعتا کیفیت روزنامه پایین می آید، مخاطب کم می گردد، فروش کاهش پیدا می کند و در نتیجه رسانه پیگیر یارانه خود می گردد. در این میان باید این نکته را در نظر داشت که به هر حال رسانه هایی که کار می کنند یا در این مدت سودآور بوده اند یا ضرردِه؛ اگر ضرر آنها بیشتر بوده است در تمام این سال ها باید تعطیل می کردند و اگر سودآور بودند باید از سودی که در همه این سال ها کسب کرده اند، بخشی را در مواقع بحران صرف نیروهای انسانی خود بکنند.

با آمدن کرونا شرایط برای رسانه های مکتوب بدتر شد

الناز محمدی، دبیر سرویس اجتماعی روزنامه شهروندنیز درباره شرایط خبرنگاران در ایام کرونایی و تاثیراتی که این پدیده در حرفه رسانه داشته است، می گوید: پیش از کرونا نیز روزنامه ها دچار مسائل مالی شده بودند و این موضوع ذهن مسئولان روزنامه ها را به نوعی درگیر کرده بود. بنابراین می توان گفت که کرونا برای مدیرانی که دنبال بهانه می گشتند تا خرج را کمتر یا روزنامه را کوچک کنند، فرصت خوبی را فراهم کرد.

او با تاکید بر اینکه با آمدن کرونا شرایط برای رسانه های مکتوب بدتر شد، ادامه می دهد: شرایط دورکاری باعث شد تا مدیران به این بیندیشند که می توانند به جای پرداخت بیمه به نیروهای ثابت، به صورت حق التحریر با خبرنگاران کار کنند. چندی پیش گفته شد که در سال 97 و اوایل سال 98، هفت یا هشت میلیارد در روزنامه شهروند گم شده است و به همین خاطر تصمیم گرفته ایم تا فعالیت روزنامه را به صورت آنلاین ادامه بدهیم. من نزدیک هشت سال است که در روزنامه شهروند کار و فکر می کنم بیان چنین مطالبی فقط برای کوچک کردن مجموعه است؛ چراکه به هرحال هزینه روزنامه ها بالا رفته و مدیران موظف به پرداخت افزایش حقوق اجباری هستند و می دانند که در شرایط فعلی، چنین کاری امکان پذیر نیست.

این روزنامه نگار در ادامه با طرح این پرسش که در شرایط فعلی که رسانه ها دچار مشکل شده اند و برخی از روزنامه نگاران تعدیل شده اند، معاون امور مطبوعاتی کجای ماجرا ایستاده اند؟، یادآور می گردد: چرا تا به امروز هیچ اقدامی از سوی این معاونت صورت نگرفته است؟ آیا به غیر از این است که الان شرایط مطبوعات به شدت بد شده است، پس چرا وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صحبتی در این زمینه نمی کند.

او خاطرنشان می کند: الان روزنامه نگاران از همه طرف از مدیران و مسئولان گرفته تا مردم پشتشان خالی شده است و در واقع ما یکسری خبرنگار هستیم که هیچ حمایت روانی و مالی از ما صورت نمی گیرد.

چرا فعالیت های خبرنگاران دیده نمی گردد؟

در این میان اما محمد بلوری، روزنامه نگار پیشکسوتی که از او با عنوان پدر حادثه نویسی مطبوعات ایران یاد می گردد،معتقد است که تمام بار رسانه ها بر دوش خبرنگاران است و باید از آنها حمایت کرد؛ او می گوید: در شرایط فعلی که رسانه درگیر موضوع کرونا هستند و خبرنگاران به صورت دورکاری یا از نزدیک و با حضور در برنامه های خبری سعی در پوشش اخبار این پدیده جهانی دارند، بسیاری از روزنامه ها می توانستند روزنامه نگارانشان را نگه دارند و از سایر مخارج اضافه چشم پوشی کنند.

او به طرح این پرسش می پردازد که مگر حقوق خبرنگاران در شرایط فعلی رسانه ها چقدر است؟ و ادامه می دهد: همه می دانیم که حقوق فعالان این حرفه جزو ناچیزترین حقوق ها به حساب می آید، اما همیشه برای رعایت تعادل میان مخارج از حقوق خبرنگاران می زنند.

او با تاکید بر اینکه روزنامه ها باید حرفِ دل مردم را بزنند، اظهار می کند: اگر در گذشته تیراژ روزنامه هایی همچون کیهان و اطلاعات به یک میلیون نسخه می رسید، به این خاطر بود که مردم خواسته هایشان را در این روزنامه ها می دیدند. من اصلا باور ندارم که علت کم مخاطب بودن روزنامه های امروز به رسانه های نوین و ماهواره ها برمی گردد، چرا که هیچ وسیله ارتباطی نمی تواند جای روزنامه ها را بگیرد. به نظرم اگر کمی فضا بازتر گردد، رسانه ها می توانند به همان شرایط قبلی بازگردند.

بلوری همچنین درباره اینکه چرا فعالیت های خبرنگار آن گونه که باید دیده نمی گردد؟ بیان می کند: سابقا سندیکایی وجود داشت که همه خبرنگاران که حدود 500 خبرنگار فعال می شدند عضو این سندیکا بودند و قدرت آن به اتحاد میان خبرنگاران بود، اما از زمانی که انجمن های صنفی زیاد شدند طبیعتا قدرت آنها تقسیم شد و عملا امکان پیگیری کار خبرنگاران و حقوق آنها از دست داده شد.

آینده رسانه های چاپی مبهم است

از سوی دیگر مهدی رحمانیان، مدیر مسئول روزنامه شرق بر این باور است که ادامه فعالیت روزنامه ها در شرایط فعلی کار دشواری است. او می گوید: پیش از اینکه به کرونا بپردازیم باید به شرایط پیش از کرونا و حتی پیش از تحریم ها بپردازیم. پیش از دوران تحریم به دلیل اینکه فعالیت های جدید در فضای رسانه ای آغاز شد و فضای دیجیتال به جهانی رسانه وارد شد، مطبوعات نیز با چالش هایی روبرو شدند و از این جریان با وجود خوبی هایی که به دنبال داشت، آسیب های بسیاری دیدند. بر این اساس رسانه های مکتوب با افت تیراژ روبرو شدند و به نوعی مخاطب به فضای دیجیتال روی آورد و آگهی ها نیز به همین سمت رفتند؛ اما آن زمان هنوز هم رسانه های مکتوب می توانستند دخل و خرج خودشان را داشته باشند.

او یادآور می گردد: از سوی دیگر باید این نکته را در نظر داشت که سقف پرواز مطبوعات در کشور ما کوتاه است و طبیعتا محدودیت باعث می گردد که مخاطب به سمتی کشیده گردد که آزادی های بیشتری وجود دارد. در این میان تحریم ها نیز آغاز شدند و به صورت مستقیم بر رسانه های مکتوب تاثیر گذاشتند. مصالح اصلی روزنامه ها همچون کاغذ، زینک و مرکب با پدیده ای به نام جهش ارزی روبرو شدند و این در حالی بود که قیمت روزنامه ها یا ثابت ماند یا با اندکی افزایش همراه شد. بنگاه های تولیدی نیز که پیش از این به روزنامه ها آگهی می دادند خودشان درگیر مسائل مالی شدند و به همین دلیل میزان آگهی ها نیز کمتر شد. در واقع درآمد و هزینه ها به شدت کاهش داشت و فروش نیز بسیار پایین بود.

مدیر مسئول روزنامه شرق خاطرنشان می کند: در این شرایط همه جهان با یک بلای جهانی به نام کرونا روبرو شدند و این بلای جهانی آخرین ضربه را به بدن نیمه جان مطبوعات در کشور ما وارد کرد. بعد از عید روزنامه ها به دنبال دستور ستاد ملی کرونا اصلا منتشر نشدند و درآمد روزنامه ها به صفر رسید.

او همچنین درباره تعدیل نیروهای خبرنگار در شرایط کرونایی اظهار می کند: دلیل اصلی این موضوع کرونا و شرایط حاصل از آن بوده است. ما یا باید کل بار را زمین می گذاشتیم یا این که برای ادامه جهت بخشی از آن را سبک می کردیم. افق برای رسانه های مکتوب، تاریخ و کاملا مبهم است ما باید کاغذ داشته باشیم و کاغذ هم از گروه کالاهای اساسی خارج شده است و همین موضوع به علاوه تمام هزینه های دیگری که یک رسانه مکتوب باید بپردازد، باعث شده که آینده رسانه های چاپی تاریک گردد و قطعا در چنین شرایطی نیازمند سرمی است تا خودش را از این مرحله عبور دهد.