پنج پدیده ای که علم توضیحی برایشان ندارد - بازی های اندروید

علم با واقعیت های ثابت شده (فکت) سروکار دارد. مثلا می دانیم که در چرخه آب، از ابر باران می بارد. تحقیقات علمی ثابت نموده که گرمای خورشید باعث تبخیر آب می شود و بخار آب بالا می رود و به ابر تبدیل می شود. ابر ها که خیلی سنگین شوند، آب به شکل باران یا برف به سطح زمین و دریاها، دریاچه ها و رودخانه ها بازمی شود و چرخه از نو شروع می شود. این یک واقعیت ثابت شده است.

ولی پدیده هایی هستند چنان عادی که حتی شاید به فکرمان هم نرسد درباره شان سوال کنیم، اما علم هنوز شرحی برایشان ندارد. نگاهی انداخته ایم به چند پدیده که سالهاست دانشمندان را به فکر فرو برده است.

خرخر گربه

کسانی که گربه دارند می دانند وقتی همدم محبوبشان روی زانویشان چنبره می زند و از رضایت خرخر می نماید چقدر لذت بخش است. ممکن است ما آن را معادل لبخند رضایت یا مثل دم دادن سگ از سر خوش حالی ببینیم، اما در پس این اصوات گربه رمز و رازی وجود دارد.

دلیل واقعی خرخر گربه مدت های طولانی معما بوده است. اخیرا کارشناسان این را مطرح نموده ا ند که منقبض و شل شدن متناوب عضلات اطراف حنجره گربه هنگام دم و بازدم باعث ایجاد این صدا می شود. ولی چرایی این پدیده است است نه چگونگی آن که همه را به فکر واداشته است.

یکی از عجیب ترین شرح ها این است که گربه ها فقط زمانی که خرسند و آرام هستند خرخر نمی نمایند بلکه زمانی هم که درد دارند این صدا را درمی آورند. بچه گربه ها و مادرشان هم برای احساس امنیت و ایجاد پیوند خرخر می نمایند.

یک دامپزشک در آمریکا این را مطرح نموده که بسامد (فرکانس) خرخر برای رشد و تکامل استخوان گربه مفید است. بسامد این خرخر مشابه امواج صوتی است که در روش های مدرن برای درمان استخوان و دیگر بافت های صدمه دیده استفاده می شوند.

به عبارت دیگر خرخر هنگام بیماری یا آسیب به آرامش و بهبود گربه یاری می نماید. البته این فقط یک نظریه است. در واقع دلیل خرخر گربه هنوز کمی اسرارآمیز است.

اثر شیشه

یک لیوان شیشه ای را بردارید و مایعی هم در آن بریزید. لیوان در دست شما کاملا محکم به نظر می رسد. با این حال چیزی که در دست دارید یکی از غیرعادی ترین مواد جامد است.

شیشه بعنوان جامدی بی شکل یا غیربلوری شناخته می شود، یعنی برخلاف مواد جامد دیگر ساختار مولکولی منظمی ندارد، اما آنقدر هم نامنظم نیست که به عنوان مایع شناخته شود. اگر کسی بگوید شیشه مایعی است که بی اندازه آرام حرکت می نماید، درست نیست.

شیشه مذاب را می توان به اشکال مختلفی درآورد، اما هرچند شیشه مایع وقتی خنک تر و جامدتر می شود، سرعت مولکول هایش که آزادانه حرکت می نمایند، کُند می شود، ولی یک طرح منظم به خود نمی گیرند. قرارگرفتن این مولکول ها در کنارِ هم بی نظم وساختار و مثل این است که از مولکول های یک مایع عکس گرفته باشند. چرا چنین است؟ هیچ کس دلیلش را واقعا نمی داند.

خمیازه

برای ما خمیازه نشانه خواب آلودگی یا سر رفتن حوصله است و در جمع ادب اقتضا می نماید جلوی خمیازه خود را بگیریم. اما خمیازه برای دانشمندان معماست و هنوز کاملا مطمئن نیستند چرا خمیازه می کشیم.

یک شرح این است که خمیازه یاری می نماید دمای بدن ثابت بماند و مغز را خنک می نماید، ولی این هنوز در حد نظریه است. یک معمای دیگر این است که ظاهرا خمیازه مسری است. چقدر پیش آمده با اینکه خسته هم نبوده اید خمیازه بکشید فقط به این دلیل که کسی در کنار شما خمیازه کشیده است؟

یک تحقیق در سال 2005، دلیل آن را توانایی مغز ما برای هم حسی با اطرافیانمان دانست. جالب اینکه به نظر می رسد وقتی ادم ها خمیازه می کشند، شامپانزه ها هم از آن ها تقلید می نمایند. دلیلش چیست، هنوز معلوم نشده است.

چرا ژن های گوجه فرنگی بیشتر از انسان است؟

آدم و گوجه فرنگی خیلی با هم فرق دارند، اما یک وجه مشترک دارند: ژن. همه موجودات زنده ژن دارند و ژن های ما که به آن ها دی ان ای می گوییم در واقع معین می نمایند که ما کی و چه شکلی هستیم.

گوجه فرنگی شاید به اندازه انسان پیچیده به نظر نرسد با این حال در مقایسه با انسان، گوجه فرنگی هفت هزار ژن بیشتر دارد (در مجموع حدود 30 هزار). در واقع ژن های موجود در شیشه سس گوجه فرنگی، بیشتر از تعداد ژن هایی است که ما را بوجود آورده است. در سال های اخیر برای این ویژگی عجیب دی ان ای شرحی پیدا شده است.

موضوع به حدود 70 میلیون سال پیش برمی شود که تعداد ژن ها یا همان ژنوم در خانواده گیاهانی که گوجه فرنگی به آن تعلق دارد سه برابرشد. یعنی هر ژن، سه نسخه داشت. به مرور زمان، ژن های اضافه که خاصیتی نداشتند ناپدید شدند، ولی آن ها که مفید بودند باقی ماندند و این باعث تعداد زیاد ژن های گوجه فرنگی شده است.

به نظر می رسد انسان با ژن کمتر، کارآمدی ژنتیکی بیشتری دارد. تکنیکی به نام پیرایش جایگزین (alternative splicing)، به این معنی است که یک ژن می تواند به صورت های مختلف می تواند در کنار ژن های دیگر قرار گیرد (مثل گذاشتن با برداشتن آجر دیوار) و به همین دلیل می تواند چند نوع پروتئین فراوری کند.

اینکه چگونه ژن های گوجه فرنگی سه برابرشده هنوز معماست. این اتفاق حدودا همان زمانی افتاد که دایناسور ها از بین رفتند. به همین دلیل یک نظریه این است که این همه ژن به بقای گوجه فرنگی در دورانی سخت در تاریخ کره زمین یاری نموده است.

لیزیِ یخ

وقتی روی یخ راه می رویم مواظبیم. چرا؟ خوب، اصطکاک سطح یخ بسیار کمتر از مثلا فرش یا کف چوبی است. به همین دلیل در زمستان امکان دارد در پیاده روی یخ زده بلغزیم و لیز بخوریم. این را همه می دانند، ولی دانشمندان هنوز دقیقا دلیلش را نمی دانند.

این تقریبا پذیرش عام دارد که دلیل سُر بودن یخ، لایه نازک مایعی است که روی آن را می پوشاند، اما معما این است که اصلا چرا این لایه به وجود می آید.

سالیان مدید تصور می شد که دلیل آن فشار خارجی است (مثل فشار پای اسکیت باز بر سطح یخ) که باعث ذوب شدن لایه سطحی یخ می شود. با این حال تحقیقات بیشتر نشان می دهند که یک اسکیت باز نمی تواند فشار کافی ایجاد کند حتی اگر روی یک پا بایستد.

تحقیقات اخیر حاکی است که لایه سطحی یخ کاملا آب نمی شود بلکه در نهایت چیزی بین آب و یخ است و لیز بودن یخ را می توان به ماهیت لیز این لایه سطحی نسبت داد. شاید این درست باشد، ولی به هیج وجه یک واقعیت ثابت شده نیست.